Babesia spp.
Krótka charakterystyka:
- w Polsce wykrywane są pasożyty z gatunku Babesia canis oraz rzadziej Babesia gibsoni
- w rozmazie manualnym wykrywane są trofozoity i merozoity obecne w erytrocytach
- parazytemia pozwalająca na wykrycie pasożytów w rozmazie manualnym występuje najczęściej w okresie pierwszych 2-3 dni po zarażeniu, a następnie przejściowo zanika do ok. 10 dnia po zarażeniu
- największej manifestacji pasożytów we krwi obwodowej można spodziewać się ok. 14 dnia po zarażeniu
- inne wyniki badań laboratoryjnych mogące sugerować zakażenie Babesia spp. to erytropenia, często również leukopenia ze względną monocytozą I silna aktywacją komórek jednojądrzastych, obniżona liczba płytek krwi, hemoglobinuria oraz podwyższona aktywność enzymów wątrobowych
- w przypadku podejrzenia inwazji Babesia spp. przy niskiej manifestacji we krwi żylnej (np. w okresie przejściowego zaniku parazytemii) zaleca się wykorzystanie czulszych metod diagnostycznych takich jak badanie PCR lub rozmaz krwi włośniczkowej.
Anaplasma spp.
Krótka charakterystyka:
- w Polsce najważniejszym czynnikiem patogennym z tego rodzaju jest gatunek Anaplasma phagocytophilum
- w rozmazie manualnym wykrywane są występujące w cytoplazmie granulocytów obojętnochłonnych i rzadziej kwasochłonnych morule (kolonie bakterii), które niekiedy są słabo uorganizowane i widoczne jedynie jako wtręty punktowe
- największe prawdopodobieństwo wykrycia moruli w rozmazie występuje pomiędzy 4 a 14 dniem od zarażenia, a następnie choroba może przejść w fazę przewlekłą/subkliniczną
- wyniki innych badań laboratoryjnych mogących sugerować zakażenie Anaplasma spp. to obniżona liczba płytek oraz dość często występująca leukopenia (łagodna neutropenia i limfopenia), podwyższone stężenie globulin i aktywność fosfatazy zasadowej, obniżone stężenie albumin, niekiedy odnotowywana jest również nieznaczna erytropenia bez wyraźnych cech regeneracji
- u części pacjentów nie obserwuje się w ogóle obecności moruli w leukocytach w rozmazie manualnym lub też bakteriemia jest stale na bardzo niskim poziomie – w celu weryfikacji takich przypadków zaleca się zastosowanie czulszej metody PCR
- podobnie pod względem klinicznym i laboratoryjnym może przebiegać zakażenie Ehrlichia ewingii, która występuje w Europie, jednak dotychczas nie stwierdzono jej w Polsce; rozróżnienie tych dwóch gatunków pod względem morfologicznym w rozmazie jest niemożliwe
- w krajach basenu Morza Śródziemnego występuje gatunek Anaplasma platys, której morule obecne są w trombocytach zarażonych zwierząt, jednak w Polsce dotychczas jej nie stwierdzono
Ehrlichia spp.
Krótka charakterystyka:
- najważniejszym czynnikiem etiologicznym z tego rodzaju jest gatunek Ehrlichia canis
- w Polsce odnotowano obecność Ehrlichia canis na podstawie badań serologicznych u różnych grup zwierząt, jednak nie stwierdza się jak dotąd endemicznego występowania klinicznej postaci choroby
- istnieje prawdopodobieństwo zawleczenia choroby przez zwierzęta podróżujące
- w rozmazie manualnym wykrywane są morule obecne w cytoplazmie monocytów, jednak ich manifestacja we krwi jest bardzo słaba i pojawia się jedynie w niewielkim odsetku przypadków klinicznych
- zmianą hematologiczną obserwowaną w przebiegu zakażenia jest trombocytopenia
- okres inkubacji wynosi od 1 do 3 tygodni, następnie pojawia się ostra faza choroby, która trwa zwykle ok. 2-4 tygodnie; w dalszym przebiegu możliwe jest samoograniczenie się choroby albo przejście w fazę subkliniczną lub przewlekłą
Borrelia spp. – badanie serologiczne metodą ELISA
Krótka charakterystyka:
- bardzo czuły test przesiewowy wykorzystywany jako pierwszy etap diagnostyki w kierunku Borrelia spp.
- w metodzie tej wykorzystywana jest zoptymalizowana mieszanina pełnych ekstraktów antygenowych (Borrelia burgdorferi sensu stricto, Borrelia garinii, Borrelia afzelii)
- w badaniu wykrywane są przeciwciała klasy IgM i IgG
- zalecana jest weryfikacja dodatnich wyników testu ELISA poprzez wykonanie badania metodą immunoblottingu, co umożliwia odróżnienie infekcji Borrelia od innych krętków, a także przeciwciał poinfekcyjnych od poszczepiennych
Dirofilaria spp.
Krótka charakterystyka:
- istotnymi z punktu widzenia klinicznego są 2 gatunki: Dirofilaria immitis oraz Dirofilaria repens
- w Polsce najczęściej diagnozowane są przypadki zarażenia D. repens, natomiast D. immitis wykrywana jest okazjonalnie, choć w ostatnich latach coraz częściej (również u zwierząt, które nigdy nie zmieniały miejsca swojego przebywania)
- w rozmazie manualnym wykrywane są mikrofilarie, obecne zwykle na obrzeżach preparatu, pomiędzy erytrocytami
- możliwe jest wstępne rozpoznanie gatunku pasożyta na podstawie jego cech morfologicznych tzn. obecności jąder pierwotnych w części dogłowowej lub ich braku, którego potwierdzenie można uzyskać dzięki użyciu metody PCR i/lub typizacji
- w przypadku wykrycia mikrofilarii we krwi zaleca się wykonanie badania ilościowego w celu określenia stopnia nasilenia inwazji, co jest przydatne w planowaniu procesu terapeutycznego
Mykoplazmy hemotropowe
Krótka charakterystyka:
- bakterie są przenoszone pomiędzy zwierzętami przez owady krwiopijne, możliwa jest również transmisja pomiędzy matką a potomstwem
- w rozmazie manualnym wykrywane są punktowe, łańcuszkowate lub pierścionkowate struktury na powierzchni erytrocytów kotów i (bardzo rzadko) psów
- w próbach krwi EDTA przechowywanych dłużej niż 24h dochodzi zwykle do odklejenia się bakterii od błon erytrocytów, co może utrudniać ich identyfikację
- wyniki innych badań laboratoryjnych mogące sugerować zakażenie Mycoplasma spp. to występująca nawracająco anemia hemolityczna, zwykle o charakterze regeneratywnym, ponadto możliwa jest aglutynacja erytrocytów w próbce oraz pozytywny wynik w teście Coombsa
- każde podejrzenie występowania mykoplazm hemotropowych w rozmazie powinno zostać potwierdzone badaniem PCR
Hepatozoon
Krótka charakterystyka:
- Hepatozoon to rodzaj pierwotniaków z gromady Apicomplexa, obejmujący ponad 300 gatunków pasożytujących na ptakach, gadach, płazach i ssakach
- Pasożyty te wymagają dwóch żywicieli: pośredniego (kręgowca) i ostatecznego (bezkręgowca, najczęściej kleszcza)
- Zarażenie kręgowca następuje przez spożycie zarażonego kleszcza, a nie przez jego ukąszenie. Poza spożyciem zarażonego kleszcza, możliwa jest transmisja wertykalna z matki na potomstwo
- Po spożyciu kleszcza, sporozoity przemieszczają się do wątroby, gdzie przechodzą schizogonię, a następnie trafiają do krwiobiegu jako gamonty widoczne w leukocytach
- Dla psów na terenie Europy istotnym diagnostycznie gatunkiem jest Hepatozoon canis
- Występuje głównie w krajach śródziemnomorskich, ale odnotowano przypadki w Europie Środkowej, w tym w Polsce (pierwszy przypadek w Polsce odnotowano w 2022 przez Laboratorium Vetlab!)
- Objawy kliniczne obejmują apatię, niedokrwistość i wyniszczenie; jednak młode psy często pozostają bezobjawowe
- Obejmuje badanie mikroskopowe rozmazów krwi w celu wykrycia gamontów w leukocytach oraz potwierdzenie za pomocą PCR
Pasożyty krwi w rozmazie manualnym
Krótka charakterystyka:
- badanie przesiewowe pozwalające na szybkie wykrycie obecności pasożytów krwi
- wykrywanie patogenów przenoszonych przez wektory (kleszcze, komary, pchły) obejmujące rodzaje Babesia, Anaplasma, Ehrlichia, Dirofilaria, Hepatozoon oraz mykoplazmy hemotropowe
- badanie obejmuje ocenę 2 rozmazów krwi, w tym jednego z zastosowaniem techniki zagęszczenia liniowego
